Vài ngộ nhận về đau thắt lưng

22:08 0 Comments

Đau thắt lưng là bệnh rất thường gặp nhưng do người bệnh thiếu thông suốt tin, thuốc mọc tóc  một mệnh bác sĩ nhận diện không đúng các biểu thị bệnh lý, lạm dụng thái quá các kỹ thuật chẩn đoán… đã khiến nhiều trường hợp tiền mất tật mang bởi bệnh một đằng, chữa một nẻo.

Bệnh không của riêng tuổi già

Đau thắt lưng là bệnh rất hay gặp ở mọi rợ lứa tuổi. Ở tuổi xanh hơn 20, cần chú ý những bệnh lý thực trạng thái hay gặp nhiều như lao cột sống, tật bẩm đâm trói buộc sống… Ở tuổi lao động (hay gặp ở khoảng tuổi giữa 20-40) đau dây lưng thường là vì chưng tư thế sai, vì ỷ sức mạnh hay buộc phải làm nặng mà quên để ý tư thế tốt để tránh chi phí sức và ảnh hưởng lên cột sống thắt lưng. Với tuổi luống tuổi hay khi bắt đầu tuổi "gió heo may chớm về", đau dây lưng biểu thị bởi vì những bệnh lý khác nhau từ nhẹ đến nặng, khi đĩa đệm bắt đầu mất nước dần dần hằng năm, những biểu hiện bệnh lý thoái đâm ra đĩa đệm cũng tăng từ từ. Ở ngưỡng tuổi từ trên 60, càng lớn tuổi chuyện đau dây lưng càng dễ xảy ra bởi tiến trình lão đâm thiên nhiên của cơ thể. Ở những nước tiền tiến như Nhật Bản, châu Âu hay Bắc Mỹ… khi tuổi thọ càng cao, ảnh hưởng đau dây lưng càng nhiều vì bệnh lý thoái sinh như thoái hoá đĩa đệm thắt lưng, hẹp ống sống thắt lưng… Đau thắt lưng còn thường gặp ở mọi trang lứa tuổi thường ngồi làm việc văn phòng hay lao động khác (như thợ may…) trong tư thế ngồi liên tiếp nhiều giờ; thiếu vận động, thể dục, trạng thái thao. Bệnh cũng là dấu hiệu xấu liên can đến tình trạng loãng xương của phụ nữ sau mãn kinh (trung phẩm bình khoảng 47 tuổi ở nước ta) và khi tuổi quá 70 cho cả hai phái lão ông và lão bà. Gãy xương sống thầm lặng vì loãng xương đã được ghi nhận có mặt nơi một mệnh đàn bà bị loãng xương, chỉ được phát hiện khi chụp hình thấy các đốt sống bị gãy lún. Nguy cơ tiếp kiến thô lỗ gãy xương mới ở những trường học hợp này cũng rất cao.

Đau lưng khác đau thắt lưng

Khi nói đau thắt lưng, chúng ta hiểu là đau vùng cột sống ngang thắt lưng với cội nguồn gây đau khoảng dây lưng quần. Chúng ta hay nói đau lưng cho vùng này nhưng thật ra đau lưng là từ dùng cho đau vùng trói buộc sống cao hơn, từ trói buộc sống ngực cao (dưới cột sống cổ) xuống vùng nối lưng dây lưng (nằm cao hơn thắt lưng quần độ hơn một gang bàn tay). Phần lớn bệnh đau dây lưng hay xảy ra hơn là đau lưng. Khi đau thắt lưng cấp tính, sự điều động trị không đúng đắn hay cho qua không điều trị sẽ đưa đến chứng đau dây lưng mãn tính. Cần lưu ý rằng mặc dù có hay không dùng thuốc, trị liệu chừng đúng mức hay không thì chứng đau dây lưng cấp tính chất sẽ hết sau 1-3 tuần. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để giúp bệnh nhân dịp bị đau dây lưng cấp tính chất không bị tái phát, không bị chuyển thành đau dây lưng mãn tính. Việc cơn đau tái đi tái lại, thường theo sau các cơn đau thắt lưng cấp tính, khi không chú ý điều động trị và phòng ngừa đúng mức sau lần đau cấp tính đầu tiên. Cơn đau dây lưng cấp tính ban đầu tái phát bẩm thớt trên dưới vài tháng một lần, sau đó nhiều dần cho đến khi đau thường xuyên mê hoặc chuyển thành đau dây lưng và đau lan xuống một chân, thường được biết là đau tâm thần toạ. Đau thần kinh tọa là tiến đệ trình sẽ đến của đau dây lưng cấp tính, đau thắt lưng mãn tính và đau thắt lưng cấp tính tái đi tái lại của bệnh nhân "quên" không điều động trị đúng mức từ đầu.

Không phải ai cũng cần phẫu thuật

Những hình ảnh thay đổi trên X-quang cắt lớp điện toán, cộng hưởng từ hay gai trên X-quang thường quy vốn dĩ hay làm danh thiếp bệnh nhân dịp ít quan hoài đến tri thức y khoa giật thột sợ hãi, nhất là khi tiếp kiến xúc lần đầu với vô số thuật ngữ y khoa "khủng" như: lồi nhân nhày, thoát vị đĩa đệm, lồi đĩa đệm, thoái đâm ra mấu khớp, thuốc mọc tóc  chèn ép rễ thần kinh, chèn ép mặt trước tuỷ sống…trong các kết quả đọc phim. Nhiều bệnh nhân trên lâm sàng không có dấu hiệu đáng quan ngại nhưng lại dễ xiêu lòng chịu đốt laze, sóng cao tầng, mổ cố định dụng cụ… không cần thiết. Một mệnh bệnh nhân dịp bị thấp ngoài khớp ảnh hưởng lên cột sống thắt lưng, sau phẫu thuật không hữu hiệu phải quay lại điều động trị khoa nội mới giải quyết được vấn đề đau thắt lưng. Đây là những dạng bệnh nhân mà một người bạn của tôi, thầy thuốc Robert Gunzburg, nguyên chủ tịch hội quốc tế Nghiên cứu trói buộc sống thắt lưng phát hiện ra từ năm 2005 và gọi là hội chứng "Victim of medical imaging technology" (Nạn nhân dịp của hình ảnh học y khoa, viết tắt là Hội chứng Vomit). Nói cách khác, sự phát triển của kỹ thuật hình ảnh y học hiện đại rất cần người thầy thuốc vừa có khả năng lại phải vừa giỏi phán đoán, kết hợp với lâm sàng để giúp bệnh nhân tránh bị điều động trị oan uổng bằng danh thiếp phương pháp phẫu thuật không cần thiết hay không đúng mức khiến chỉ thì mất mà tật vẫn mang. Một vài thống kê đã cho thấy ở các nước tiền tiến việc tốn phí tổn điều động trị các bệnh lý gây đau dây lưng lên đến quy hàng tỉ đôla. Vấn đề này sẽ lớn hơn nữa ở nước ta nếu không quan tâm điều động tiết các cách chữa trị chưa đúng hay đồng cân định phẫu thuật chưa phù hợp, kỹ thuật giải phẫu chưa tốt. Không phải ca bệnh nào cũng phải được điều trị phẫu thuật. Nhiều bệnh nhân dịp không có triệu chứng gì nặng cần mổ hay mặc dù danh thiếp bác sĩ đọc phim cộng hưởng từ thấy rất nhiều triệu chứng lồi đĩa đệm, thoát vị đĩa đệm, gai sống… cũng phải cẩn thận đại khi quyết định vận dụng những kỹ thuật điều trị không thường quy hay hiệu quả không cao như châm cứu, nắn bẻ xương sống, đốt lade, đốt sóng cao tầng, mổ ít xâm nhập qua lổ nhỏ… Việc điều động trị nếu rơi vào tay thầy thuốc giỏi, hiền thường giúp được cho bệnh nhân dịp yên tâm, khỏi bệnh trong phần đông trường học hợp đau thắt lưng cấp tính hay kinh niên với phương pháp bảo tồn.

Cẩn trọng trong khiêng vác, khom cúi

Các nguyên nhân gây tổn thương kìm giữ sống dây lưng nơi tuổi trẻ hay hệ dây dưa chằng nối kết danh thiếp đốt sống không nhiều. Có trạng thái kể ra như bệnh lao kìm giữ sống thắt lưng, bệnh viêm dính dấp cột sống ảnh hưởng thắt lưng hay thấp ngoài khớp ảnh hưởng đau thắt lưng. Hình ảnh học y học có trạng thái giúp phát hiện danh thiếp chứng đau dây lưng có căn nguyên này. Riêng với chứng đau dây lưng vì chưng hoạt động sai tư thế trong đâm hoạt lao động, đâm ra hoạt thường ngày, chấn thương… thì lại thường thấy hơn. Khởi đầu là đau dây lưng cấp tính khi làm động tác sai, khiến cơn đau xảy đến thình lình, dữ dội không đứng thẳng người lên được, không khom cúi được. Nguyên nhân thường thấy là vì đứng cúi lưng lum khum làm việc lâu trong phong thái sai; đứng kiểng chân với tay cao, nhón gót lấy đấu vật nặng (hay nhẹ) trên cao; tư thế bò với tay lau sàn nhà; đứng lum khum mặc quần dài… Khảo trung thành hình ảnh học y khoa trong giai đoạn này thường không phát hiện gì bất thường."Phòng bệnh hơn trị bệnh" vẫn là một hướng đi đúng đắn, cả trong điều động trị bệnh đau thắt lưng. Muốn vậy, phải quan tâm giáo dục nâng cao tri thức y học, chỉ dẫn từ chuyên viên y tế tuyến cơ sở phối hợp với tuyến chuyên khoa cho đến bệnh nhân. Tư thế nằm, ngồi, đứng, đi trong sinh hoạt thường nhật và trong cần lao dù rằng nhẹ hay nặng phải được chú ý để phòng tránh chứng đau thắt lưng cấp tính, đau dây lưng kinh niên và các di chứng đau tâm thần toạ. Tập luyện phục hồi công năng cho cơ thành bụng, cơ duỗi thắt lưng… phải được để ý áp dụng đúng đắn.

Theo PGS.TS Võ Văn ThànhSGTT